فنل (C₆H₅OH) کریستالهای سفیدرنگی است که در معرض هوا و نور به تدریج صورتی یا قرمز میشود و بوی تند و مشخصی دارد. اسید ضعیفی است (قویتر از الکلها اما ضعیفتر از اسید کربوکسیلیک) و بسیار سمی، خورنده و سرطانزا محسوب میشود؛ تماس با پوست باعث سوختگی سفیدرنگ و بیحسی موقت میشود و جذب آن از پوست میتواند به مسمومیت سیستمیک منجر شود. بخارات آن تحریککننده چشم و سیستم تنفسی است. باید در هود شیمیایی، با دستکش مقاوم (نیتریل یا بوتیل)، عینک و لباس حفاظتی استفاده شود و در ظرفهای دربسته، خنک و دور از نور نگهداری گردد. فنل جاذبالرطوبه است و به راحتی در آب حل میشود (محلول اشباع حدود ۸٪).
کاربردهای اصلی:
- ضدعفونیکننده قوی (کاربولیک اسید تاریخی، اولین ضدعفونی جراحی)
- ماده اولیه در تولید رزینهای فنولیک (باکالیت)، نایلون، آسپیرین و داروها
- استخراج DNA و RNA در بیوشیمی (روش فنل-کلروفرم)
- معرف آزمایشگاهی برای تستهای کیفی و سنتز آلی
- تولید مواد منفجره (پیکریک اسید) و رنگها
- پایه برخی محصولات آرایشی و دارویی (در غلظت بسیار پایین)